Terwijl aan de ene kant de economen over economische recessie spreken wordt aan de andere kant de discussie gestart om de huidige krapte op de arbeidsmarkt met de komst van gastarbeiders op te lossen. Is dit een tegenstelling?
Ilke, september 2001
Het is mogelijk, ondanks het feit dat de economisch groei dieptepunt heeft bereikt, dat in bepaalde sectoren van de economie de vraag naar gespecialiseerde arbeidskrachten kan toenemen.
Terwijl aan de ene kant de economen over economische recessie spreken wordt aan de andere kant de discussie gestart om de huidige krapte op de arbeidsmarkt met de komst van gastarbeiders op te lossen. Is dit een tegenstelling?
Economische groei op dieptepunt
De economie krimpt, de inflatie schommelt rond de 5 procent en wordt zelfs gesproken over stagflatie. De combinatie van stijgende prijzen bij een stagnerende economie. Dit verschijnsel is sinds de jaren tachtig in Nederland niet meer voor gekomen. Volgens het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS) is de Nederlandse economie ten opzichte van een jaar geleden nog met 1,6 procent gegroeid. Zo groeit in Europa de economie van Duitsland nog langzamer dan die van Nederland. De groei van de Amerikaanse economie is in het tweede kwartaal bijna tot stilstand gekomen. Op jaarbasis kwam de groei uit op 0,7 procent, het laagste niveau van de afgelopen acht jaar. Afzwakkende consumentenbestedingen en dalende bedrijfsinvesteringen zijn de hoofdredenen voor deze terugval. De consument geeft zijn geld niet meer uit en brengt zijn geld ook niet meer naar de kwakkende beurs. De consument spaart en daarmee slaat de groeimotor van de afgelopen jaren af. Tot dit jaar steeg de consumptie jaarlijks zelfs sneller dan de inkomens. De verklaring is dat consumenten meer zijn gaan lenen. Met dat extra geleende geld werden, auto’s, keukens, en dergelijke gekocht. De consument leent minder geld en het geld dat deze heeft wordt gespaard. Als gevolg hiervan dalen de bedrijfsinvesteringen. Vooral aan automatisering en machines wordt een minder uitgegeven.
Gastarbeiderschap in het nieuwe millennium
Ondertussen wordt hevig discussie gevoerd over het aantrekken van gastarbeid uit andere landen, een verschijnsel wat je normaliter in een bloeiende economie mag verwachten.
Belangrijk om te constateren is dat de discussie over nieuwe gastarbeiders zich beperkt alleen op een deel van de arbeidsmarkt. Gekeken wordt alleen naar wat de arbeidsmarkt op dit moment nodig heeft.
De opening van de Europese grenzen voor werknemers buiten de Europese Unie (EU) is op dit moment een heikel punt. Zo heeft Duitsland, waar bondskanselier Schrörder vorig jaar het initiatief nam om naar Amerikaans voorbeeld enkele tienduizenden Green Cards (tijdelijke werk- en verblijfsvergunningen) ter beschikkingen te stellen aan computerexperts afkomstig uit Inida en Oost-Europa. In navolging van Duitsland vindt ook bijvoorbeeld PvdA-fractieleider Melkert en Minister van Boxtel van Grote Stedenbeleid dat de EU meer mogelijkheden moet geven aan economische migranten om zich hier te vestigen. Zo pleiten onderzoekers van Rand Europe, die in opdracht van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) het immigratie- en integratiebeleid van de Verenigde Staten en Nederland hebben vergleken voor ruimere arbeidsmigratie. Nederland zou het voorbeeld van Duitsland moeten volgen en de poort voor economische migranten van buiten de EU wijder moeten openzetten. Dit zou niet alleen gunstig effect hebben op de krapte op de arbeidsmarkt, maar ook de asielstroom enigszins indammen. Want onder de asielzoekers bevindt zich een onbekend percentage economische gelukzoekers, zeggen de onderzoekers.
Nederland zou daartoe de huidige ad hoc-maatregelen, zoals de tijdelijke verspoeling van toelatingseisen voor Zuid-Afrikaanse verpleegsters en Indiase ICT’ers moeten uitbouwen tot een volwassen arbeidsmigratiebeleid.
De Europese Commissie probeert de lidstaten ertoe te bewegen haast te maken met een gemeenschappelijk immigratiebeleid. Alle EU-landen hebben hun eigen regels, en de meeste zijn erop gericht om alle arbeidskrachten van buiten de Unie buiten te houden.
Conclusie
Het is mogelijk, ondanks het feit dat de economische groei dieptepunt heeft bereikt, dat in bepaalde sectoren van de economie de vraag naar gespecialiseerde arbeidskrachten kan toenemen. Uit het economisch oogpunt snap ik dat er een internationale concurrentieslag is gestart naar de waardevolle immigrant. Echter uit ethisch oogpunt is het niet wenselijk dat de talenten (hoogopgeleiden en/of vakmensen) uit andere landen leeggezogen worden, zogenaamde braindrain, om de vraagbehoefte hier in de EU te voorzien. Het is wellicht veel beter voor India als bijvoorbeeld als de ICT’er in Bangalore kan blijven werken. Mondiaal kan gesproken kan India op deze wijze zijn concurrentieslag vergroten. Verder is het uitdagender de inzet van de huidige inactieven in bijvoorbeeld in Nederland eerste prioriteit te geven. Op deze wijze bewerkstellig je tevens sociale gelijkheid in Nederland. Immers er zijn heel veel studies die vaker wijzen op de gevaren en kosten voor de samenleving van het achterblijven van sociale groepen die chronisch een lage positie innemen. Economisch gesproken is onderbenutting van menselijk kapitaal waar toch reeds in is geïnvesteerd een desinvestering. De uitdaging is om een win-win situatie te creëren.
Ugur Pekdemir is voorzitter van de Stichting Turks Academisch Netwerk (Tannet). Hij studeerde economie aan de Katholieke Universiteit Brabant en post-doctorale bestuurskunde aan de NSOB. Sinds 1993 is hij werkzaam bij de gemeente Tilburg daarnaast is hij verbonden als part-time-docent aan de Bestuursacademies Nederland en als gastdocent aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam.
Leave feedback about this